Cookie Consent by Free Privacy Policy Generator website

News from the partners

Vlaamse Ouderenraad

In dit interview spreken we met Sara Haegeman, beleidsmedewerker Wonen bij de Vlaamse Ouderenraad. Zij vertelt ons over de uitdagingen en opportuniteiten die de Vlaamse Ouderenraad ziet op vlak van wonen, welbevinden en ouder worden in Vlaanderen. Ze licht dit toe aan de hand van de resultaten van hun sensibiliseringscampagne ‘Bepaal je eigen verhaal’, waarin maar liefst 3000 ouderen hun stem lieten horen.


Wat zien jullie als de grootste uitdagingen op het vlak van wonen, welbevinden en ouder worden in Vlaanderen?

We kunnen het niet over wonen hebben, zonder te spreken over zorg – en vice versa. In onze campagne ‘Bepaal je eigen verhaal’ grepen meer dan 3.000 ouderen de kans om hun wensen, ideeën en verwachtingen over de toekomst van de ouderenzorg te delen.

Het werd snel duidelijk dat de twee belangrijke aspecten zorg en wonen niet los van elkaar gezien kunnen worden. Ouderen vragen een woon- en zorgmodel op maat van iedereen. Zij willen ongeacht hun financiële situatie, eventuele huidige zorgnoden, etnisch-culturele achtergrond, geaardheid, thuis- of familiesituatie beroep kunnen doen op warme, kwaliteitsvolle en betaalbare zorg.

Dé oudere bestaat niet. En er is dus ook niet één woonvorm die voor alle ouderen geschikt is. Maar vandaag lijkt Vlaanderen ons slechts drie mogelijke woonvormen aan te bieden: de eigen woning, een assistentiewoning of een woonzorgcentrum. Er zijn echter nog heel wat andere woonvormen mogelijk.

`Ouderen staan bijvoorbeeld open voor cohousing. Drijfveren zijn voornamelijk de sociale contacten, elkaar kunnen helpen, verbondenheid voelen en zelfstandigheid bewaren. Daarnaast hoopt men op die manier geen beroep te moeten doen op anderen, of hun familie niet tot last te zijn.

Maar hoe kan dit allemaal praktisch georganiseerd worden? Hier en daar duikt een prachtig individueel initiatief op, maar dat botst vaak op verschillende drempels. Er is ook geen eenduidig beleidskader voor alternatieve woonvormen. Er is dus hoge nood aan duidelijke informatie: wat kan en wat kan niet? Zowel in benaming als juridisch en administratief hebben de deelnemers van ‘Bepaal je eigen verhaal’ het gevoel dat het gaat over een grote grijze zone waarin niet helemaal duidelijk is wat kan en mag. Dat zorgt ervoor dat ze, ondanks de interesse, minder snel de stap zullen zetten en nog steeds de voorkeur geven aan ‘zelfstandig thuis blijven wonen’, ook wanneer er (fysieke) zorgnoden opduiken.

Hoe kijken jullie naar de actieve participatie van ouderen bij ouderenonderzoek?

Ouderenparticipatie is een zeer belangrijk gegeven. In ‘Bepaal je eigen verhaal’ geven ouderen aan het gevoel te hebben dat er veel boven hun hoofden wordt beslist. Ze missen de mogelijkheid tot inspraak, om zelf de touwtjes in handen te kunnen nemen. Ze willen ‘hun eigen ik’ kunnen behouden. Zo willen ouderen niet ergens wonen omdat het ‘moet’, maar omdat ze er zich goed voelen.

In 2024 actualiseerde de Vlaamse Ouderenraad zijn advies rond ouderenbeleidsparticipatie. Hierin pleiten we voor het betrekken van ouderen in diverse (boven)lokale overleg- en samenwerkingsstructuren, ook voor en door ouderen die zich in een kwetsbare situatie bevinden. Inspraak en participatie vormen belangrijke hefbomen om een kwaliteitsvol, onderbouwd en gedragen ouderenbeleid te garanderen. Ouderen volwaardig bij het beleid betrekken, rekening houdende met hun behoeften, gebruik maken van hun expertise en samen aan de slag gaan met hun ideeën, zorgt voor efficiëntere beleidsmaatregelen. Dat geldt ook voor onderzoek waarin ouderen betrokken worden.

We vinden de betrokkenheid van ouderen bij wetenschappelijk onderzoek zeer belangrijk. Wij krijgen als Vlaamse Ouderenraad zeer veel vragen wat dat betreft: van oproepen om ouderen te stimuleren deel te nemen aan enquêtes tot het opnemen van een engagement in stuurgroepen. Wij ondersteunen graag al die vormen van participatie, onder meer door oproepen te delen in onze nieuwsbrief of door een van onze vrijwilligers af te vaardigen.

Daarnaast vinden we het ook belangrijk dat in wetenschappelijk onderzoek de volledige levenscyclus meegenomen wordt, en dus de onderzochte groep niet stopt aan de leeftijd van 65 jaar. Regelmatig zien we dat gebeuren. Dat zorgt ervoor dat er te weinig zicht is op hoe 65-plussers, laat staan 85-plussers naar die thema’s kijken.

`Het HOUSE Ouderen Panel (HOP-team) vinden wij een zeer waardevol voorbeeld van hoe wetenschappelijk onderzoek wél participatief opgebouwd kan worden.

Zo krijgt het HOP onder meer de mogelijkheid om voor publicatie tekstuele feedback te geven, zodat deze begrijpbaar zijn voor iedereen. Ook de vragenlijsten voor interviews met ouderen worden eerst met het panel uitgetest. We hopen dat vele andere onderzoekers dit voorbeeld volgen in de toekomst!

Tot slot, heeft u nog adviezen voor onze lezers rond de toekomst van wonen en welbevinden voor ouderen?

Een belangrijke insteek voor de Vlaamse Regering is volgens ons de samenwerking tussen de verschillende beleidsdomeinen. Er is een totaalvisie nodig waarbij de verschillende departementen in gesprek gaan met elkaar, want wonen staat niet los van andere aspecten in het leven.

Daarnaast lijkt het ons vooral belangrijk dat de ouderen zelf even stilstaan bij dit onderwerp: hoe kijk jij zelf naar ouder worden en wonen? Welke opties wil je zelf graag hebben?

In ‘Bepaal je eigen verhaal’ kregen ouderen de vraag: “Welk advies wil je geven aan de minister van ouderenzorg?”. Volgende zaken kwamen naar boven:

`Er moet een scala van varianten komen waarin elkeen zijn/haar gading kan vinden. Particulier opgezet, een initiatief van een vzw of commerciële partner. Belangrijkste is dat er een gevarieerd aanbod is, wat vandaag ontbreekt. De mythe van zo lang mogelijk thuis blijven wonen is niet meer houdbaar en niet realistisch. Verhuizen, verdomme! En liefst nog een paar keer.

`Gelijkgestemde ouderen in kleine groepen in een huiselijke omgeving laten wonen. Daar kunnen ze deelnemen aan huishoudelijke taken die ze graag doen en kunnen zodat ze zich nuttig voelen en de dag afwisseling brengt. Er moet ook de mogelijkheid zijn om hobby's te beoefenen en samen deel te nemen aan culturele activiteiten.

Uit ons gesprek wordt duidelijk dat er nog heel wat werk aan de winkel is. Maar wij onthouden ook alvast dat het HOUSE onderzoek -waarin volop wordt ingezet op ‘vroeger nadenken over later’ en mogelijke alternatieve woonopties die beter aansluiten bij de uiteenlopende behoeften van ouderen- niet alleen een wetenschappelijk insteek weerspiegelt, maar ook een duidelijke oproep vanuit de ouderen zelf.

< Back

Our HOUSE partners